Proje tabanlı öğrenme; bir konu üzerinde bireysel ya da grupla gerçekleştirilebilen, okul ve yaşamı bütünleştirmek amacıyla bilimsel yöntemleri kullanarak ürün odaklı olarak sürdürülen, tasarım geliştirmeye, planlamaya, kurgulamaya dayalı bir öğrenme yaklaşımıdır (Güven, 2015; Sarıtaş, 2021). Bu yaklaşıma göre okul, çocuğu hayata hazırlayan bir yer değil yaşamın kendisidir ve tıpkı günlük yaşamda olduğu gibi öğrenmeler yaparak ve yaşayarak gerçekleştirilmelidir (Yıldızlar, 2019). Proje tabanlı öğrenme; öğrenci merkezli olması, kişiye özgü bir öğrenme sürecinin planlanması ve aktif katılım gerektirmesi bakımından yapılandırmacılık ilkelerine dayanmaktadır (Cocco, 2006).
Proje tabanlı öğrenmede öğrenciler; sosyalleşerek takım hâlinde çalışmayı öğrenirken tıpkı günlük yaşamda olduğu gibi çeşitli zorluklarla başa çıkar, bilimsel süreçleri takip eder, yaratıcı ve yenilikçi düşünme becerilerini geliştirme imkânı bulurlar (Demirel, 2017). Proje tabanlı öğrenmede öğrenciler somut bir çıktıya ulaşırlar. Problem tabanlı öğrenme ile proje tabanlı öğrenmenin bilimsel adımları uygulayışı arasındaki benzerliğe dikkat çeken Kokotsaki vd. (2016), iki öğrenme yaklaşımı arasındaki farkı ise problem tabanlı öğrenmedeki öğrencilerin öncelikli olarak öğrenme sürecine odaklanmaları, proje tabanlı öğrenmede ise sürecin nihai bir ürünle sonuçlanması şeklinde ortaya koymuştur.
Vatansever Bayraktar’a (2015) göre proje tabanlı öğretmenlerin uygulama adımları aşağıdaki şekildedir:
- Proje konusuna karar verme
- Zaman çatısını oluşturma
- Etkinlikleri planlama
- Değerlendirme planı hazırlama
- Öğrencilerle birlikte projeyi başlatma
- Projeyi tamamlama ve ürünlerin yansıtılmasına katkıda bulunma
Vatansever Bayraktar’a (2015) göre proje tabanlı öğrenme yaklaşımında öğrencilerin uygulama adımları aşağıdaki şekildedir:
- Araştırmanın sınırlarının belirlenmesi
- Grup üyesi ve birey olarak sorumlulukların belirlenmesi
- Araştırma süresinin belirlenmesi
- Planların uygulanabilirliğinin gözden geçirilmesi
- Projeleri bu planı kullanarak tamamlayabilme ve yüksek nitelikli işler yapabilme
- Eskiden yapılan işler yerine orijinal ve yeni konuları tercih etme
Proje tabanlı öğrenme sıklıkla uzun süreli çalışmalarda kullanılmaktadır. Proje sürecindeki adımların takip edilmesi, gerekli araştırmaların yapılması, çalışma takvimi içerisinde belirli noktalarda kontrollerin gerçekleştirilmesi, düzenlemelerin yapılması gibi iş ve işlemler uzun süreli çalışmayı zorunlu kılmaktadır. Bu sebeple teknoloji odaklı öğrenme senaryolarında proje tabanlı öğrenmeye yer verilirken uzun süreli öğretim çalışmalarının birer parçası olarak etkinlik bağlamında yer verilmektedir. Bunun için de teknoloji odaklı öğrenme senaryoları hazırlanırken proje çalışmasını kolaylaştıracak, öğrenciler arasındaki eş güdümü artıracak, kaynak zenginliği oluşturabilecek araçların kullanılması gerekmektedir. Aşağıda verilen öğrenme senaryolarında bu duruma örnek ders etkinlikleri sunulmuştur.
ÖRNEK
Ders: Türkçe-Piri Reis ve İcatlar
Ders Öncesi Etkinlikler (1 ve 2. Ders Öncesi)
Öğretmen, ders öncesinde öğrencileri “Bilim ve Teknoloji” temasındaki “Piri Reis’in Eserleri” adlı metni okuyup önemli noktalarını not ederek derse gelme konusunda görevlendirir. Öğrenci- lerden icatlar hakkında araştırma yapmalarını ve seçtikleri icatlarla ilgili notlar almalarını ister.
- Ders (Sınıf)
Öğretmen, gerçekleştirmeyi amaçladığı projeye giriş yapmak üzere EBA’da bulunan “Kâğıt ve Matbaa” adlı videoyu etkileşimli tahtadan açarak öğrencilerin izlemelerini sağlar. Öğrenciler videodaki bilgileri not alır. Daha sonra öğretmen “Piri Reis’in Eserleri” metnini sesli bir biçimde sınıfa okur ve paylaşımlı okuma yöntemiyle birkaç öğrenciye de okutur.
Ardından bir bilim insanında bulunması gereken özelliklerin neler olduğu sorusunu sınıfa yöneltir ve öğrenciler, cevaplarını etkileşimli tahta üzerinde zihin haritası yapmayı sağlayan web araç- ları yardımıyla bir araya getirirler.
Öğretmen, Piri Reis’te bu özelliklerden hangilerinin bulunduğunu öğrencilere sorar. Bu kez öğren- ciler, yanıtlarını kelime bulutu oluşturmayı sağlayan web araçları yardımıyla etkileşimli tahtada görselleştirirler. Kelime bulutunda belirttikleri özelliklerden hangilerinin Piri Reis’te bulunduğu üzerine öğretmenleriyle birlikte sohbet ederler.
- Ders (Sınıf)
Öğretmen, ders öncesinde öğrencilerden farklı icatlar hakkında araştırma yapmalarını ve notlar almalarını istemişti. Öğrenciler; seçtikleri icatla ilgili yaptıkları araştırma sonuçlarını, yanlarında bulundurdukları notlardan yararlanarak sözlü olarak sınıfla paylaşırlar. Öğretmen gerekli geri bildirimleri verir.
Kaynak: YENİLİKÇİ YAKLAŞIMLARLA TEKNOLOJİ ODAKLI ÖĞRENME SENARYOLARI İÇIN ÖĞRETMEN EL KITABI – MEB YEĞİTEK
