Tasarım temelli öğrenme; öğrencilerin gerçek dünya problemlerine çözüm üretmek için bireysel olarak veya grup hâlinde çalıştığı, eleştirel düşünme, yaratıcılık ve problem çözme becerilerini geliştirdiği, prototipler oluşturup bunları sürekli iyileştirdiği, öğrenmeyi merkeze alan bir yaklaşımdır (Erden ve Akman, 1995).
İpekoğlu Yetgin ve Yangın (2021) tarafından yapılan çalışmada, tasarım temelli öğrenme uygulamalarının öğrencilerin problem çözme, yaratıcılık, eleştirel düşünme ve iletişim gibi tasarım odaklı becerilerinde belirgin bir gelişme sağladığı sonucuna varılmıştır.
İpekoğlu Yetkin ve Yangın’a (2021) göre tasarım temelli öğrenme sürecinde kullanılan bilimsel yöntem basamakları şu şekilde sıralanmıştır:
- İhtiyaç ya da problemin belirlenmesi
- İhtiyaç ve problemin araştırılması
- Olası çözümler geliştirme
- En iyi çözümleri seçme
- Prototipi yapılandırma
- Çözümleri test etme ve değerlendirme
- Çözümleri sunma
- Yeniden tasarlama
Teknoloji odaklı öğrenme senaryolarında tasarım temelli öğrenme yöntemini kullanmak, öğrencilerin gerçek dünya problemlerine çözüm üretirken süreç odaklı çalışmalarına katkıda bulunur. Bu yaklaşımda öğrenciler, bir problemin tanımlanmasından çözümün uygulanmasına kadar aktif rol oynarlar. TOÖS, öğrencilerin bu süreçte dijital araçları ve teknolojileri kullanarak bilgiye erişi- mini kolaylaştırır; prototip geliştirme, test etme ve sonuçları paylaşma aşamalarına teknolojiyi dâhil etmelerini sağlar. Örneğin öğrenciler bir mühendislik problemini çözerken üç boyutlu modelleme yazılımlarını kullanabilir, çözüm önerilerini simülasyonlarla test edebilir ve sanal ortamda prototip sunumları yapabilirler. Bu sayede tasarım süreci içinde hem daha etkili hem de daha zengin bir öğrenme deneyimi sunulabilir.
ÖRNEK 1
Ders: Matematik
Ders öncesi
Öğretmen, sınıf mevcudunu göz önünde bulundurarak öğrencileri 2-5 kişilik gruplara ayırır. Her grup, derste aynı bilgisayarda çalışmak için bir arada oturur.
Öğretmen, öğrencilerin dersten önce izlemeleri için “Kaktüs Saksısı Yapalım” etkileşimli içeriğini EBA üzerinden öğrencilere gönderir ve öğrencileri gönderdiği içerik konusunda bilgilendirir.
Öğrencilerine üç boyutlu model oluşturmayı sağlayan araçlarda hesaplarının olup olmadığını sorar ve hesabı olmayan öğrencilerine hesap oluşturmada yardımcı olur. Grup sayısı kadar düzgün çokgen saksı yapım aşamaları kontrol listesinin çıktısını alır.
- Ders (BT Sınıfı)
Öğretmen ve öğrenciler, ders öncesi hazırlıkta izlenen “Kaktüs Saksısı Yapalım” etkileşimli içeriği hakkında kısaca konuşur. Öğretmen “Şimdi sıra sizde! Sizler de üç boyutlu model oluşturmayı sağlayan aracı kullanarak birer düzgün çokgen saksısı oluşturun.” der ve öğrenciler etkinliği gerçekleştirirken gerekli gördüğü yerlerde geri bildirimler verir. Öğrenciler, saksı oluşturma çalışmasını gerçekleştirirken kendilerine verilen kontrol listesini kullanırlar.
ÖRNEK 2
Ders: Fen Bilimleri
1. Ders (Sınıf)
Öğretmen, yüksek sese duyarlı bir öğrencinin yeni sınıfında ses ile ilgili yaşadığı problemi içeren hikâyeyi sınıfa anlatır.
Öğretmen, tüm öğrencilere problemi tanımlamaları ve beyin fırtınası yapmaları için bir tablo dağıtır. Öğrenciler önce bireysel olarak daha sonra grup hâlinde problemin ne olduğu üzerine fikirlerini not eder.
- Ders (Sınıf ve Koridor)
Öğretmen, çocuklara ses şiddetinin nasıl ölçüldüğü ve sesin ölçü birimi hakkında kısa bir bilgi- lendirme yapar. Öğrencilerden ses şiddetini ölçen bir uygulama yardımı ile sınıfın bulunduğu koridorda, teneffüs ve ders saatlerinde ölçümler yaparak bunları desibel ölçüm tablosuna işle- melerini ve farklılıkları üzerine tartışmalarını ister. Ayrıca yemek zamanı mutfakta, TV izlenirken salon/oturma odasında da bu ölçümleri yaparak tablolardaki verileri dijital pano veya post-it (yapışkan not) oluşturma araçları ile sınıfa sunmalarını ve olası çözümler üzerinde durmalarını ister.
Ödev
Öğretmen, bir sonraki ders için gruplara ses yalıtımında kullanılan malzeme çeşitlerinin özel- liklerini araştırmalarını ve tasarım materyallerini (makas, yapıştırıcı, atık malzemeler, izolasyon malzemeleri, küp şeklinde koli) hazırlayarak sınıfa getirmelerini söyler.
2. Ders (Sınıf)
Gruplar, ses yalıtımında kullanılan malzeme çeşitlerinin özelliklerini ve araştırma sonucu elde ettikleri verileri sınıfa sunar. Diğer gruplar anlatım sırasında fikirlerini belirtip soru sorar. Öğren- ciler, kendi araştırmaları ve diğer grup sunumlarından elde ettikleri bilgilerle grup içinde tartı- şarak çözüm yollarına karar verir. Sonrasında gruplar atık malzemeler ile prototip geliştirme çalışmalarına başlar. Öğretmen, öğrencileri hazırladıkları prototipin diğer derste tanıtılıp test edileceği konusunda bilgilendirir.
3. Ders (Sınıf)
Öğretmen; gruplardan oluşturdukları prototipleri sınıfa tanıtmalarını, seçtikleri izolasyon malze- mesini neden tercih ettiklerini anlatmalarını ve diğer grupların sorularına cevap vermelerini ister. Desibel ölçme uygulaması ile en iyi prototip belirlenir. Seçilen prototipin belirlenen eksiklik- leri göz önünde bulundurularak son tasarımı yapılır.
Kaynak: YENİLİKÇİ YAKLAŞIMLARLA TEKNOLOJİ ODAKLI ÖĞRENME SENARYOLARI İÇIN ÖĞRETMEN EL KITABI – MEB YEĞİTEK
